Gwara warszawska powstała w XVIII w. z nałożenia się zapożyczeń z mazowieckiej odmiany polszczyzny, a także języków obcych używanych przez mieszczan i dwór królewski, a w XIX w. wzbogaciła pod wpływem języka niemieckiego, a potem rosyjskiego.

Bardzo charakterystyczne dla gwary warszawskiej jest wymawianie głosek "kę", "gę" jako "kie", "gie", a ''kie'' '' jako ''ke''.

Odmiany gwary warszawskiej to:

gwary dzielnic, np. praska, staromiejska, wolska, powiślańska

gwary zawodowe, np. dorożkarska, drukarska, dziennikarska, sklepikarska, straganiarska, policyjna

gwara przestępcza

gwara żydowska (lokalna odmiana języka jidysz)

Od powstania warszawskiego, gwara warszawska jest w zaniku. Powojenni warszawiacy w dużej części pochodzili spoza Warszawy i nie mieli styczności z jej przedwojennymi mieszkańcami, przez co gwara w stolicy prawie zanikła. Zanikanie gwary warszawskiej po wojnie spowodowane było także ogólnym trendem nie sprzyjającym kultywowaniu dialektów i gwar. Mimo popularności posługujących się gwarą warszawską Stanisława Grzesiuka czy Stefana Wiecheckiego nie była ona już później, z nielicznymi wyjątkami, propagowana ani kultywowana.

Gwarę warszawską można jeszcze usłyszeć na prawym brzegu Wisły, w części miasta, która nie uległa zniszczeniu podczas powstania warszawskiego: w starej części Pragi, na Targówku, Szmulowiźnie (Szmulkach), Kamionku i Grochowie.

AVERBIS - Przewodnik po Warszawie